Bilgisayar ve diğer elektronik cihazlarda kritik görevlere sahip olan işlemci, aslında elektronik cihazların en önemli parçası olarak da tanımlanabilir. Beyin takımı üyelerinden birisi olan işlemciyi bu yazımızda tanıyacak ve işlemci hakkında bilgi alacaksınız. Ana başlıklarımız ise işlemci nedir? İşlemci çeşitleri nelerdir ve işlemci özellikleri nelerdir? Sorularıdır. İlk olarak işlemci tanımı ile başlayalım.
İşlemci Nedir?
İşlemci, elektronik cihazlardaki veri akışını sağlayan ve matematiksel işlemleri yapabilen bir devredir. Bu devre, yongaların birleşmesinden oluşmaktadır. Yongalar ise bilgisayardaki veri akışını sağlayan ve donanımlar arası iletişim kuran temel parçalardan birisidir. İşlemci için kullanılan en temel tabirlerden birisi de "elektronik aygıtların beyni” tanımıdır. Zira işlemci, bilgi akışından ve bu bilgilerin işlenme sürecinden sorumludur.
İşlemciler Nasıl Çalışır?
İşlemcinin merkezi işlem birimi, matematiksel ve mantıksal işlem yapabilen bir birimdir. Bu birim, girdi ve çıktı birimlerinden gelen komutları uygulamaktadır. Tıpkı sinir sistemi gibi çalışır. Klavyede basılan bir tuş ya da mouse ile yapılan bir click, işlemci tarafından işlenmekte ve komuta çevrilmektedir. Tüm bu işlemleri ise saat döngüsünde yerine getirmektedir. İşlemcileri birbirinden ayıran temel özelliklerden birisi, işte bu saat döngüsünün farklı olmasıdır.
255 MHZ’lık bir işlemci, saniyede 255 milyon döngü yapmaktadır. İşlemcinin döngü hız kapasitesi arttıkça işlemci komutları daha kısa sürede gerçekleştirmektedir.
İşlemci Çeşitleri Nelerdir?
İşlemcinin temelde iki çeşidi bulunmaktadır. Slot işlemciler eski tip iken soket işlemciler modern işlemci çeşidi olarak bilinmektedir.
Slot işlemciler, tıpkı RAM bellek gibi bir boyuta ve görünüme sahiptir. Slot üzerinde yer alırlar ve soğutucuları da bu slot üzerinde bulunmaktadır. Eski tip anakart ile uyumludur. Anakarta dikey bir şekilde takılmakta ve kullanılmaktadır. Ancak günümüzde modern anakart üzerinde slot işlemci kullanılmamaktadır.
Soket işlemciler, daha ufak ve daha güçlü bir tasarıma sahiptir. Özellikle de 2000 sonrasında kullanılmaya başlanmıştır. Yeni tip anakart sisteminde, işlemcinin takılması için bir soket bulunur. Bu sokete işlemci takılabilir. Takılan işlemci aynı zamanda anakart üzerindeki veri yolları sayesinde veri aktarımı sağlar. Laptoplarda işte bu soket işlemciler kullanılmaktadır.
İşlemci Markaları Nelerdir?
En çok bilinen işlemci markalarından ikisi, Intel ve AMD markalarıdır. Aslında piyasada birçok marka yer almaktadır. Başlıca markalar: IDT, Motorola, NexGen ve Zilog markalarıdır. Fakat piyasadaki başarılı hamleleri sayesinde genel olarak AMD ve Intel işlemcileri bilgisayarlarda kullanılmaktadır.
AMD ve Intel, kendilerine ait işlemcileri üretirken seri halinde üretim yapmaktadır. Örnek olarak Intel işlemci serisinde en bilineni "i” serisidir. İ3, i5, i7 ve i9 işlemcileri, günümüzde bilgisayarlarda en sık görülen işlemci ailesidir. Bu işlemcilerdeki temel farklar ise;
- Döngü hızı ve Çekirdek sayısıdır.
Ryzen serisi ise AMD tarafından üretilen bir işlemci serisidir. Son yıllarda Intel ile rekabet etmeyi başaran bir seri olan Ryzen, özellikle de bilgisayar toplayanlar için harika seçeneklere sahiptir. Ryzen serisinin alt elemanları ise; Ryzen 3, Ryzen 5, Ryzen 7, Ryzen 9 ve Theradripper’dir. İsimlerin farklı olmasının temel nedeni, Intel’deki gibi çekirdek ve hız farklarındandır. Ryzen 3, 4 adet çekirdeğe sahip giriş seviye işlemcilerden oluşurken Ryzen 9, 16 çekirdekli üst seviye işlemcilerde oluşmaktadır.
İşlemci Nesli Nedir?
İşlemci nesli, teknolojinin gelişmesiyle her dönem daha hızlı işlemcilerin çıkması sayesinde oluşan bir kavramdır. Intel Core i serisi işlemcileri bu konuda adından sıkça söz ettirmektedir. 3. veya 5. nesil işlemci gibi duyduğumuz bu tabirler aslında yeni bir nesli ifade eder. Yeni nesil işlemciler ise daha yüksek döngü hızlarına, işlemci çekirdek sayısına ve işlemci önbelleğine sahiptir. Intel’in i serisindeki en yeni nesil işlemciler ise 10. nesildir.